SOSO - tak rodzina nazywała chłopca, który wyrósł na jednego z największych zbrodniarzy XX wieku. Mowa o Józefie Stalinie. To na jego rozkaz wojska radzieckie 17 września 1939 roku dokonały agresji na Polskę.

 O godzinie 3:00 w nocy 17 września, zastępca komisarza ludowego ds. spraw zagranicznych Władimir Potiomkin, przekazał notę dyplomatyczną polskiemu ambasadorowi RP Wacławowi Grzybowskiemu, w której podano rzekome przyczyny agresji - rozpad państwa polskiego oraz ucieczkę rządu, która zmusza stronę radziecką do ochrony zamieszkujących tereny polskie Ukraińców i Białorusinów. Jednocześnie układy zawarte uprzednio z Polską (traktat ryski z 1921 r. i pakt o nieagresji z 1932 r.) uważają za nieobowiązujące (na tej podstawie odmawiano wziętym do niewoli polskim żołnierzom statusu jeńców wojennych). Ambasador odmówił przyjęcia noty, choć nie miało to większego znaczenia.

Agresja ta była wynikiem tajnego paktu Ribbentrop-Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 r., w którym ZSRR zobowiązał się do zbrojnego wystąpienia przeciw Polsce i wsparcia wojennych działań III Rzeszy. Pozwoliło to Niemcom na przyspieszenie podboju Polski.

Wraz z postępem wojsk radzieckich, szerzył się terror, którego ofiarami padły setki tysięcy obywateli polskich wielu wyznań i narodowości. Podstawową formą represji na zajętych terenach były nie tylko aresztowania, ale i masowe deportacje ludności. W ramach polityki przeciwko narodowi polskiemu mordowano także jeńców, wstrząsająca zbrodnia katyńska objęła osadzonych w obozach w Ostaszkowie, Kozielsku i Starobielsku, podobny los spotkał przetrzymywanych w więzieniach na terenie radzieckiej Białorusi i Ukrainy.

17 września rząd polski opuścił terytorium państwa, decydując o dalszej walce już na emigracji. W ostatnich słowach wspomnianego orędzia prezydent Mościcki apelował: „Obywatele! Wiem, że mimo najcięższych przejść, zachowacie, tak jak dotychczas, hart ducha, godność i dumę, którymi zasłużyliście sobie na podziw świata. Na każdego z was spada dzisiaj obowiązek czuwania nad honorem Naszego Narodu, w najcięższych warunkach. Opatrzność wymierzy nam sprawiedliwość.”

W tym dniu Gmina Chęciny pragnie uczcić tę ważną dla historii rocznicę poprzez podświetlenie w barwach narodowych Zamku Królewskiego. Będzie to wyraz hołdu dla wszystkich poległych w tym konflikcie zbrojnym i tych, którzy w wyniku działań agresora doświadczyli bólu i cierpienia. Cześć ich Pamięci.

Uroczystości upamiętniające wydarzenia z 17 września 1939 roku odbędą się 18 września 2023 roku w Klasztorze Sióstr Bernardynek o godzinie 9:00.

Kornel Morawski

Centrum Informacji Turystycznej i Historycznej Gminy Chęciny