Święty Walenty i Walentynki

Święty Walenty jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych świętych na świecie, głównie dzięki obchodzonemu 14 lutego Dniu Zakochanych, potocznie znanym również jako Walentynki. Historia tego święta sięga jednak znacznie dalej...

Święty Walenty – Kim był?

Święty Walenty to postać owiana legendami, a jego życie nie jest dokładnie udokumentowane. Są przynajmniej dwie różne historie osób, które mogą być patronem zakochanych.

Pierwsza z nich, to rzymski kapłan z III wieku, który towarzyszył męczennikom w czasie ich prześladowania i śmierci. Szybko aresztowany, został pobity i ścięty za czasów cesarza Klaudiusza II Gockiego, 14 lutego ok. 270 r. Pochowano go na via Flaminia w Rzymie, gdzie następnie wzniesiono bazylikę pod jego wezwaniem.

Drugą osobą, braną pod uwagę, jest biskup Terni, który podczas pobytu w Rzymie nawrócił filozofa Krotona i jego trzech ateńskich uczniów. Z tego powodu został postawiony przed sądem i skazany na ścięcie z rozkazu Placyda, prefekt miasta.

Według niektórych badaczy, tych dwóch Walentych to ta sama osoba.

W źródłach historycznych nie znajdziemy niestety odpowiedzi na pytanie, dlaczego Walenty stał się patronem zakochanych. Tłumaczą to zaś legendy. Walenty bowiem miał sprzeciwić się rozporządzeniu cesarza, który zakazał zawierania związków małżeńskich przez legionistów w wieku od 18 do 37 lat, uznając, że lepsi żołnierze to ci, którzy nie mają rodzin. Przyszły święty potajemnie błogosławił związki młodych legionistów. Wtrącony do więzienia zakochał się (nie było wtedy jeszcze celibatu) w córce pilnującego go strażnika. Dziewczyna była niewidoma, ale pod wpływem miłości odzyskała wzrok. Na wieść o tym cesarz nakazał zgładzić Walentego. Podobno skazaniec zdążył jeszcze wysłać z więzienia list do ukochanej, podpisany "od Twojego Walentego". Prawdopodobnie ta legenda przyczyniła się do powstania kultu i odbierania Walentego jako mającego w swej opiece zakochanych.

Patron Zakochanych i nie tylko

Choć najczęściej św. Walenty jest znany jako patron zakochanych, to jest on również opiekunem osób cierpiących na choroby psychiczne oraz epilepsję. Wynika to najprawdopodobniej z danych przekonań, że miłość niejednego doprowadziła do szaleństwa. 

Skąd się wzięły walentynki?

Święto Zakochanych obchodzone 14 lutego ma swoje korzenie zarówno w tradycji chrześcijańskiej, jak i w pogańskiej. W starożytnym Rzymie

Genezy obyczajów walentynkowych można doszukiwać się już w głębokiej starożytności. 14 lutego jest wigilią dawnego italskiego i rzymskiego święta, obchodzonego do IV wieku naszej ery, a poświęconego Faunowi zwanego Luperkusem. To święto nazywane jest Luperkalia i jest ono festiwalem miłości płodności.

Po chrystianizacji Rzymu, papież Gelazy I w 496 roku ogłosił dekret zezwalający na obchodzenie 14 lutego dniem męczennika, aby zastąpić pogańskie święto chrześcijańską tradycją.

Jak wyglądają obchody święta zakochanych?

Obecnie walentynki są jednym z najpopularniejszych świąt na świecie, szczególnie w krajach zachodnich. Najczęściej obchodzi się je poprzez:

• wysyłanie kartek walentynkowych – zwyczaj ten stał się popularny w Anglii już w XVIII wieku, a w XIX wieku rozpowszechnił się na całym świecie.
• obdarowywanie ukochanych osób prezentami – kwiaty (zwłaszcza czerwone róże jak symbol miłości), czekoladki, biżuteria czy romantyczne kolacje to najpopularniejsze sposoby na świętowanie tego dnia.
• publiczne wyznania miłości – w wielu miejscach organizowane są wydarzenia, podczas których można wyznać swoje uczucia. Tego dnia popularne są również zaręczyny.

Walentynki na świecie

Choć w większości krajów obchodzimy walentynki w sposób zbliżony, w niektórych miejscach mają one unikalny charakter:

- Japonia – 14 lutego to kobiety obdarowują mężczyzn czekoladkami, ale w zamian mężczyźni odwdzięczają się tym samym, miesiąc później, 14 marca, w tzw. Białym Dniu.

- Walia – 25 stycznia Walijczycy obchodzą dzień Świętego Dwynwena, swojego lokalnego patrona zakochanych, tego dnia wręczając sobie drewniane łyżki miłości.

- Brazylia – zamiast 14 lutego Dzień Zakochanych (Dia dos Namorados) obchodzi się 12 czerwca, w przeddzień święta św. Antoniego, patrona małżeństw.

Walenty w Zabytkowej Kamienicy „Niemczówka”

W ramach owego święta zakochanych, w formie ciekawostki, warto wspomnieć, nie o jednym, a dwóch Walentych, którzy mieli szczególne znaczenie dla Chęcin, a zwłaszcza dla Zabytkowej Kamienicy „Niemczówka”.

Pierwszy, Walenty Soboniowski był burmistrzem Chęcin w XVII wieku. W 1634 roku ufundował Salę Wielką, co upamiętnia belka stropowa z datą i jego nazwiskiem. Jego testament z 1662 roku znajduje się w księdze wójtowskiej Chęcin, przechowywanej w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie.

Drugi, to Walenty Września. Był pierwszym właścicielem renesansowej kamienicy „Niemczówka”, wybudowanej w 1570 roku, a obecnie znajdującą się na ulicy Małogoskiej 7, w Chęcinach. Jego żoną była Anna z Niemczów, od której nazwiska pochodzi nazwa kamienicy.