13 grudnia 2021 r. przypada 40-ta rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce

13 grudnia 1981 r. wpisał się w historię naszego kraju w wyjątkowy sposób. Pamiętnego, mroźnego dnia nastąpiło jedno z najbardziej przełomowych wydarzeń w polskich dziejach najnowszych. Pojawienie się rzeszy uzbrojonych funkcjonariuszy i wozów opancerzonych na ulicach zwiastowało nadejście nowych, trudnych czasów. Grudniowe wydarzenia oraz ich następstwa niezaprzeczalnie warte są upamiętnienia i pielęgnowania tradycji o wszystkich represjonowanych z powodu walki o wolną Polskę.

Wedle postanowień zwycięskich mocarstw podczas konferencji w Jałcie i Poczdamie w 1945 r. Polska stała się domeną wpływów Związku Radzieckiego. Nowe, komunistyczne władze wprowadziły na długie lata model rządów oparty na wzorcu moskiewskim. Powstała w 1952 r. Polska Rzeczpospolita Ludowa była państwem uzależnionym politycznie i gospodarczo od swojego wschodniego sąsiada. Odbiło się to negatywnie na życiu mieszkańców naszego kraju, wycieńczonego wojną i okupacją, a następnie niedoinwestowanemu i nieefektywnie zarządzanemu.

Pogarszająca się sytuacja doprowadziła do fali protestów robotniczych, m.in. w Poznaniu w 1956 r., na Wybrzeżu w 1970 r., w Ursusie i  Radomiu w 1976 r. Przełomowym wydarzeniem w historii PRL były z pewnością strajki w 1980 r., które swoje największe nasilenie przybrały w sierpniu w Stoczni Gdańskiej. Pokłosiem ówczesnych zdarzeń było podpisanie tzw. porozumień sierpniowych, które w konsekwencji doprowadziły do powołania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, reprezentującego dążenia klasy robotniczej.

Już w czasie fali strajków w 1980 r. władze rozważały wariant wprowadzenia stanu wojennego. Ostatecznie Rada Państwa w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. podjęła stosowną uchwałę, a władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, kierowana przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Według oficjalnych wersji powodem była pogarszająca się sytuacja gospodarcza PRL. Jej przejawami był m.in. brak zaopatrzenia w sklepach, reglamentacja towarów a także zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego kraju w obliczu nadciągającej zimy. Faktycznym impulsem była natomiast walka z ruchami społecznymi, skierowanymi przeciwko rządom komunistycznym w kraju, które ogniskowały się wokół „Solidarności”.

W momencie wprowadzenia stanu wojennego na ulicach pojawiły się oddziały Wojska Polskiego, funkcjonariuszy MSW czy ORMO, a wzmożoną działalność prowadziły MO i SB. Początkowo wyłączono komunikację telefoniczną, następnie wprowadzono cenzurę korespondencji i rozmów telefonicznych, ogłoszono też godzinę milicyjną. W reakcji na bieżące wydarzenia podjęto masowe akcje protestacyjne w zakładach pracy w całym kraju. ZOMO prowadziło działania pacyfikacyjne, które przybierały nieraz tragiczny obrót. Niezwykle krwawo zakończyła się pacyfikacja kopalni „Wujek” w Katowicach, gdzie śmierć poniosło 9 górników. Brutalnie rozpędzono też protestujących w Gdańsku. Ponadto w czasie trwania stanu wojennego ogółem internowano ok. 10 tys. osób., głównie związanych z „Solidarnością”. Represje przejawiały się także w zwalnianiu działaczy z pracy czy przymusowej emigracji.

Gmina Chęciny pragnie wpisać się w obchody rocznicy tego ważnego wydarzenia sprzed 40-tu lat poprzez podświetlenie Zamku Królewskiego w Chęcinach w biało-czerwonych barwach narodowych. Będzie to hołd dla wszystkich, którzy walczyli o wolność Ojczyzny w wymiarze politycznym jak i tych, którzy stracili zdrowie i życie w wyniku represji stanu wojennego. Dzięki takim postawom udało się w 1989 r. odzyskać faktyczną niepodległość naszego kraju.

Cześć i chwała ich Pamięci!

Konrad Szymański

Centrum Informacji Turystycznej i Historycznej Gminy Chęciny