Rynek Dolny

Obecny Plac Żeromskiego w Chęcinach nazywany był w dawnych czasach Nowym, Małym, Dolnym lub Katolickim Rynkiem. Tego typu, wtórne w stosunku do głównego place miały za zadanie odciążyć rynek główny, przyjmując na siebie ciężar obsługi pewnych gałęzi handlu. Szczególnie problematyczna była organizacja handlu inwentarzem żywym, takim jak choćby woły, które przez tereny Chęcin były przepędzane. Jednym z budynków, które stały przy Dolnym Rynku była Kamienica Czolnkowska, należąca w 1633 r. do Marcina Sornatowicza, pisarza miejskiego, która leżała na styku obecnej ulicy Łokietka i południowej pierzei placu (obecnie dom nr 13). Kamienica złożona była z sieni, sklepionej izby oświetlonej zakratowanym oknem, pod nią znajdowała się zaś niesklepiona piwnica. Z czasem kamienica uległa niestety przeróbkom i zniszczeniom. Spłonęła ostatni raz w latach 50-tych XX w.

Z Kamienicą Czolnkowską sąsiadowały z kolei domy, zakupione lub wzniesione przez osiadłych w Chęcinach Szkotów. Gmina szkocka funkcjonowała w królewskim mieście dość krótko, bo zaledwie kilkanaście lat, jednak bytność tej mniejszości jest dobrze udokumentowana źródłowo i stanowi o różnorodności mieszkańców miasta. Innym przykładem zabudowy była kamienica mieszczanina chęcińskiego Stanisława Ozimka, którego syn uczestniczył w wyprawach łupieżczych słynnych lisowczyków. Był to budynek drewniany, z elementami zabudowy murowanej. W pierwszej części budowli znajdowała się stajnia ze żłobami. Z sieni przechodziło się do izby frontowej, pod którą znajdowała się przesklepiona piwnica. Przechodząc schodami na poddasze, można było wejść do jednego z dwu pokoi mieszkalnych.

Jednym z najbardziej okazałych budynków Dolnego Rynku jest Dom Zajezdny pod nr 9. Niegdyś jego właścicielem był nadzorca więzienny Wincenty Sokołowski, który odkupił część zabudowań klasztornych, przylegających do konwentu franciszkanów. Z czasem, ok. 1826 r. wystawił Sokołowski piętrowy, murowany zajazd wraz ze stajnią. Budynek usytuowany jest kalenicowo, murowany z kamienia i cegły. Piwnice zasklepione kolebkowo. Po stronie północnej klatki schodowej posiadała budowla obszerne sale. Sokołowszczyzna uległa pożarowi w 1847 r., po czasie ją odbudowano. Około 1900 r. zmieniono przeznaczenie kamienicy na aptekę i ośrodek zdrowia. Na froncie budynku obecnie widnieje tablica z wyrytymi inskrypcjami, świadczącymi o dacie budowy.